Değerlendirme Merkezi Uygulamalarında Başarı
27/12/2024
Çalışanları değerlendirmenin en geçerli yöntemlerinden birisi, hatta bence birincisi, doğru bir şekilde yapılan değerlendirme merkezi (assessment center) uygulamalarıdır. Bu nedenle, özellikle yönetici atamalarında, bu uygulama her gün daha yaygın kullanılıyor.
Öncelikle %100 doğru değerlendirme yapılabilen bir yöntem olmadığını belirteyim. Doğruluğu %80'lere varan bir değerlendirme, olabileceğin en iyisidir. Değerlendirme merkezinin en önemli farkı, ezber bilgiyle geçilemiyor olmasıdır. Belirli bir iş deneyimine sahip herkes, astına, üstüne, diğer iş arkadaşlarına nasıl davranması gerektiğini bilir. "Önemli işlere öncelik ver" klişesini her fırsatta kullanır. Ama bunları söyleyenlerin bir çoğu gerçek hayatta böyle davranmaz.
Örnek vaka verildiğinde, önemli işlere öncelik veririm diyene, "o zaman ver, programını hazırla" dersiniz. Ya da işleri aksatan bir astına, üzerinde baskı kuran üstüne ne şekilde tepkiler vereceğini, rol oyunlarıyla gözlersiniz.
Bu uygulamalara girenlerin yaptığı en büyük hata, daha önce katılanlardan bilgi almaktır. Bu uygulamaların tek doğru cevabı yoktur. Nasıl ki gerçek hayatta, önümüze çıkan bir problemi aşmanın birçok farklı yolu varsa, bu uygulamalarda da problemleri farklı yöntemlerle aşabilirsiniz. Önemli olan bulduğunuz çözümün size ait, size uygun olmasıdır. Başka birisinin iletişimle aşabileceği problemi, siz analitik zekanızla aşabilirsiniz. Herkesin güçlü yönleri farklıdır. Başkasının çözümüyle yola çıktığınızda, konu derinleştikçe kendinizi bir çıkmazda bulursunuz.
Her katılımcı aynı senaryoyla yola çıksa da bu senaryo, uzmanlar tarafında esnetilir, değiştirilir. Bu değiştirmenin farklı amaçları vardır. Örneğin verdiğiniz bir kararı gerektiğinde değiştirip değiştirmediğinizi ölçmek isteyen bir uzman, diğer seçeneği çok avantajlı hale getirmek için senaryoya eklemeler yapar. Sİz fikrinize tutundukça, o diğer seçimi cazip kılar ve bu işleyiş ilk defa size denk gelmiş olabilir. Bu durumda yapmanız gereken, "gerçek hayatta bu senaryoyu yaşasam ne yapardım?"diye düşünmek olmalıdır.
Bu uygulamada bir uzman olarak benim tek amacım vardır: Adayı doğru bir şekilde değerlendirmek. Değerlendirme merkezi öncesinde, işe alınacak ya da terfi ettirilecek adayın, yeni görevi başarıyla yapabilmesi için hangi yetkinliklere, hangi seviyede sahip olması gerektiği belirlenmiştir. Bu yetkinliklerin her birini gözlemlemem ve beklenen seviyenin neresinde olduğunu tespit etmem gerekir. Bu tespitimi, uygulama sırasında yapılanlarla desteklemem, raporlamam da gerekir.
Bunları yaparken bazen aday aşırı strese girer, yapamadığına inanır ve bir anda konudan kopar. Bir an önce çıkıp gitmek ister. Böyle bir durumda, hiçbir şey gözlemleme şansım kalmayacağı için, strese girmesinin çok normal olduğu, aslında gayet iyi gittiğini anlatırım. "Gerçek hayatta bunlar olsa ne yapardın?" derim. Diyelim ki "yetiştiremem" dedi. "O zaman yetiştirme, yetiştiği kadarını yap. Gerçek hayatta hangilerine öncelik verirdin?" diye sorarım. Bu yaklaşım sonrasında, performansı çok değişen o kadar çok örnek yaşadım ki.
Bazı durumlarda aday çok iyidir. Değerlendirilen pozisyon için yeterli olduğunu başlarda anlarsınız. Bu durumda da adayı olabildiğince zorlarım. Onu zorlamamdaki, her bulduğu çözümü yokuşa sürmemdeki amaç, rapora onun ne kadar iyi olduğunu kanıtlarıyla birlikte yazmaktır. Bazı durumlarda bu adaylar kısa süre içinde tekrar terfi ederler.
Ben değerlendirme merkezi uygulamasının bitiminde değerlendirmemin sonucunu adayla paylaşmayı tercih ederim. Bu geri bildirim kısmı da aslında değerlendirmenin bir parçasıdır. Adayın gelişime açık olup olmadığını, bu seferde değilse bile bir sonraki değerlendirme de terfi edip edemeyeceğini bu aşamada belirlerim. Değerlendirme merkezinde başarısız olan, sonuçları dikkatle dinleyen, gelişim için öneriler alan adaylar, sonrasında kariyerlerinde hızla yükselebiliyorlar.
Yapmanız gereken tek şey var. Önünüze gelen vakalarda gerçekten role girin. Orada anlatılan kişi olun. Onun yetkilerine ve sorumluluklarına sahipsiniz. Ne yaparsınız? Role girebildiğinizde, yapabileceğinizin en iyisini yaparsınız ve keyif alırsınız. Size geri bildirim verilirse çok dikkatli dinleyin. Uygulama sonucunda başarısız olup, aldığı geri bildirimle bir yıl içinde üç kere terfi eden bir aday tanıdırm. Sorun yetersiz olması değil, kendisinden ne beklendiğini bilmemesiymiş. Yetersiz demişken, o anda yetersiz demek istiyorum. Çünkü bu konular öğrenilebilen konulardır. Uygulamayı geçememiş olmanız sizin yetersiz olmanız anlamına gelmez. Uygulamanın yapıldığı andaki yaklaşımınızın bekleneni karşılamadığı anlamına gelir. Değerlendirme merkezi uygulamalarında gerçek performansınızı ortaya koyabilmek için iki saatlik grup eğitimlerime katılmak isterseniz, bilgi almak için iletişim formu mesaj kısmına "değerlendirme merkezi eğitimi" yazıp gönderebilirsiniz: https://perda.com.tr/#iletisim
